Voor- en nadelen van een tussenjaar - De Wereld Van LOB

28 maart 2022
Posted by: dwvLOB2
Categorie: HBO, Onderwijs, VO, WO

Na het behalen van een havo- of vwo-diploma beschikken de leerlingen over een startkwalificatie. (Een mbo-2 diploma telt ook als startkwalificatie, maar omdat jongeren tussen het vmbo en mbo geen tussenjaar mogen nemen, laten we die groep in deze tekst buiten beschouwing). Dat wil zeggen dat ze Rijksoverheid deze groep leerlingen heeft gekwalificeerd als jongeren met voldoende bagage om een volwaardige plaats op de arbeidsmarkt te verwerven[1]. Veel van de jongeren beginnen na het behalen van hun middelbareschooldiploma aan hun HBO- of WO-opleiding. Een klein deel kiest voor een tussenjaar.

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) volgt het studiesucces (bachelor-rendement) van studenten met een tussenjaar. In 2017 (laatst bekende gegevens) gaat het om 8816 studenten die na een tussenjaar instromen in het hbo en om 3299 studenten die instromen in het wo[2]. Van de totale hbo-instroom in 2017 was de instroom van leerlingen na een tussenjaar vanuit de havo 12%, vanuit vwo ook 12% en vanuit mbo-niveau-4 13%. Voor de instroom na een tussenjaar in het wo is dit gemiddeld 11%[3]. 1 op de 10 leerlingen kiest dus voor een tussenjaar, maar waarom?

Voor- en nadelen tussenjaar?

Veel gehoorde voordelen van een tussenjaar is dat je werkt aan je persoonlijke ontwikkeling. Of je nu besluit te reizen of gaat werken, alle nieuwe ervaringen helpen je groeien. Door deze levenservaringen ontdek je meer over jezelf. Daarnaast kun je – als je gaat werken – alvast sparen voor je studie. Een keerzijde van een tussenjaar is dat het terugkeren naar school lastiger wordt. Net als je een jaar tijd hebt genomen om aan je zelfstandigheid te werken, moet je je weer aanpassen aan de structuur en regels van het onderwijs. Dit is voor veel studenten weer erg wennen. Daarbij komt dat een tussenjaar zelf vaak ook duur is. Reizen en op jezelf wonen, dat kost geld. Je zou dan tijdens je middelbareschooltijd al flink moeten sparen, of je moet naast het reizen ook gaan werken.

Voor de leerlingen die ervoor kiezen om er een jaartje tussenuit te gaan is het verstandig om dit te doen met een solide plan. Het idee om maar een tussenjaar te doen, zodat je nog geen studiekeuze hoeft te maken is nooit een goed idee. Een tussenjaar kan een verstandige keuze zijn, mits je een kant en klaar plan hebt wat je dat jaar wilt gaan doen, om alvast toe te werken naar de gekozen en passende vervolgstudie.

Studiesucces

Uit het onderzoek van OCW blijkt dat studenten die eerst een tussenjaar hebben genomen meer uitvallen na het eerste jaar in het hbo dan de studenten die direct doorstromen vanuit mbo, havo of vwo. Studenten met een tussenjaar achter de rug switchen wel minder dan de direct doorstromende leerlingen. Na 6 jaar heeft 58% van de direct doorstromers het hbo-bachelordiploma behaald en 53% van de doorstromers met een tussenjaar[4]. Voor het wo-bachelordiploma is dit 83% tegenover 81% van de doorstromers na een tussenjaar[5]. De studenten met een tussenjaar doen er een paar maanden langer over om hun diploma te halen, dan de direct doorstromende studenten[6].

Waarom dan toch een tussenjaar?

Anders dan bij de doorstroom vmbo-mbo, zijn er voor hbo- en wo-opleidingen, wettelijke eisen aan het hebben van de juiste vakken of het juiste profiel op de havo en vwo. Ook zijn er meer numerus fixus opleidingen, waarbij je ingeloot moet zijn om te kunnen starten met de door jou gekozen opleiding. Dit vraagt van havo en vwo-leerlingen dat ze in het derde leerjaar eigenlijk al weten welke richting ze op willen na het behalen van hun diploma. En liever nog, dat ze van hun top vijf opleidingen weten, welke eisen die opleidingen stellen. Met die informatie kan de leerling dan het juiste vakkenpakket en profiel kiezen, zonder dat de deur naar de gekozen opleiding wordt dichtgezet. Een gedegen LOB-programma kan de leerlingen ondersteunen bij het maken van deze keuzes en vooral, bij het inzien van de gevolgen van de keuzes.

Er zijn leerlingen die in het examenjaar erachter komen dat het gekozen profiel geen toegang geeft tot de gekozen opleidingen. Zij kunnen dan kiezen om via de mbo-hbo route door te stromen, of om via staatsexamens alsnog de juiste vakken op havo- of vwo-niveau te halen. Dat kan met een tussenjaar. Studenten die bijvoorbeeld psychologie, geneeskunde, criminologie of luchtvaarttechniek willen studeren, moeten ingeloot worden om te mogen starten[7]. We zien vaak studenten die door de loting of decentrale selectie komen, het jaar erop alsnog een poging wagen. Om het jaar te overbruggen nemen ze ofwel een tussenjaar, of ze starten aan een verwante opleiding om te switchen van opleiding, zodra ze wel ingeloot zijn.

Voor de leerlingen die een tussenjaar overwegen is het van belang dat ze in het examenjaar werken aan hun loopbaanplan. Wat wil je het liefst bereikt hebben na het tussenjaar? Hoe kan je hieraan werken? En hoe bereid je je voor op de tijd na het tussenjaar? De schooldecaan of mentor kan hierbij ondersteunen, evenals de opdrachten van De Wereld Van LOB.

[1] Rijksoverheid. (2022). Leerplicht en kwalificatieplicht. Rijksoverheid.nl. Geraadpleegd op 4 maart 2022, van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht/leerplicht-en-kwalificatieplicht.

[2] Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2018a). Studenten met een tussenjaar in het hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs. OCWincijfers.nl. Geraadpleegd op 4 maart 2022, van https://www.ocwincijfers.nl/themas/schoolloopbanen-en-onderwijsduur/studenten-met-een-tussenjaar-in-het-hoger-beroepsonderwijs-en-wetenschappelijk-onderwijs/trends-in-tussenjaar-studenten.

[3] Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2018b). Trends in tussenjaar studenten. OCWincijfers.nl. Geraadpleegd op 4 maart 2022, van https://www.ocwincijfers.nl/themas/schoolloopbanen-en-onderwijsduur/studenten-met-een-tussenjaar-in-het-hoger-beroepsonderwijs-en-wetenschappelijk-onderwijs/trends-in-tussenjaar-studenten.

[4] Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2018c, april 24). Studiesucces van studenten met een tussenjaar in het hbo. OCWincijfers.nl. Geraadpleegd op 4 maart 2022, van https://www.ocwincijfers.nl/themas/schoolloopbanen-en-onderwijsduur/studenten-met-een-tussenjaar-in-het-hoger-beroepsonderwijs-en-wetenschappelijk-onderwijs/studiesucces-van-studenten-met-een-tussenjaar-in-het-hbo.

[5] Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2018, 24 april). Studiesucces van studenten met een tussenjaar in het wo. OCWincijfers.nl. Geraadpleegd op 4 maart 2022, van https://www.ocwincijfers.nl/themas/schoolloopbanen-en-onderwijsduur/studenten-met-een-tussenjaar-in-het-hoger-beroepsonderwijs-en-wetenschappelijk-onderwijs/studiesucces-van-studenten-met-een-tussenjaar-in-het-wo.

[6] Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Thoolen, P., Missler, R., Fleur, E., & Schramp, W. (2013, juli). Factsheet – Gap year studenten in het hbo en wo. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. https://www.ocwincijfers.nl/themas/documenten/publicaties/2013/07/01/studenten-met-een-tussenjaar-in-het-hbo-en-wo.

[7] Welke opleidingen hebben een numerus fixus? – Studiekeuze123. (z.d.). studiekeuze123.nl. Geraadpleegd op 3 maart 2022, van https://www.studiekeuze123.nl/selectie/welke-opleidingen-hebben-een-numerus-fixus.