Doorstroomrecht vmbo-havo, update 2022 - De Wereld Van LOB

16 februari 2022
Posted by: dwvLOB2
Categories: Doorstroomrecht, Onderwijs, VO

Vanuit het werkveld ontvingen wij, als loopbaanprofessionals, diverse meldingen van vraagstukken waar het voortgezet onderwijs tegenaan loopt rondom het doorstroomrecht. Wij zijn 2020 een inventarisatie gestart en hebben dringende vragen uit de onderwijspraktijk voorgelegd aan het ministerie van OCW met als doel hier expliciete uitspraken over te krijgen. In april 2021 is ons artikel over het doorstroomrecht gepubliceerd in Decazine. In september 2021 volgende een interview voor het vakblad ‘Van Twaalf tot achttien’. Helaas zijn er nog steeds veel vragen rondom het doorstroomrecht, met name over vervroegde drempels. In dit artikel gaan we daar verder op in.

Eisen aan vakken en profielen van vmbo-tl naar havo

Uit het veld blijkt dat diverse scholen leerlingen met zeven vakken weliswaar toelaten tot de havo, maar met de eis dat zij kiezen voor een bepaald profiel op de havo. Dat profiel sluit niet altijd aan bij de kwaliteiten of loopbaanplannen van de leerling en het eerder gekozen vakkenpakket op het vmbo-gl/tl. Zo proberen scholen het risico op doublure of zakken te minimaliseren. Ter illustratie: leerlingen met een techniekprofiel op het vmbo-tl krijgen soms de optie om door te stromen naar de havo, maar dan wel alleen in het profiel Cultuur & Maatschappij.

De formulering in de AMvB is niet eenduidig. Hierin staat: ‘In de weging van de mogelijkheden is daarom gekozen voor een balans tussen succesvolle doorstroom en kansen bieden aan leerlingen. Om kansen te geven, wordt daarom niet gespecificeerd welk avo-vak leerlingen moeten volgen of welk profiel leerlingen moeten volgen na de overstap.’

Volgens OCW (januari 2021) is de bedoeling van deze AMvB dat leerlingen zoveel mogelijk kansen krijgen op het vervolgonderwijs van hun keuze. Bij die bedoeling past niet dat scholen die kansen kunnen beperken door het stellen van aanvullende eisen. Scholen zouden de wettelijke doorstroomregeling vrijwel volledig ineffectief kunnen maken door vmbo’ers toe te staan om het profiel C&M te volgen, maar aan alle andere profielen heel hoge eisen te stellen. Ook dat lijkt in strijd met de bedoeling van de wet/AMvB.

Dit geeft stof tot nadenken. Door de formulering dat het ‘in strijd lijkt met…’ en niet dat het ‘in strijd is met…’ lijkt OCW toch de deur op een kier te zetten voor aanvullende eisen per vak of profiel. Voor leerlingen betekent dit helaas dus nog geen eenduidige doorstroomvoorwaarde voor alle havo-scholen.

Om die reden vragen we de minister voor Primair- en Voortgezet Onderwijs, meneer Wiersma om een duidelijk antwoord te geven op de vraag:

Zijn scholen gerechtigd om aanvullende eisen te stellen aan het te kiezen vak of profiel, wanneer zij met ten minste één profiel voldoen aan de drempelloze doorstroom?

Vervroegde drempels om kans op doorstroomrecht te verkleinen

Niet alle leerlingen die doorstroom naar de havo of vwo overwegen, krijgen de kans om een – voor die doorstroom vereist –7^e vak te volgen. Zo zijn er scholen die een cijfereis hanteren in leerjaar 3: leerlingen moeten dan over de gehele lijst een bepaald gemiddelde behalen om te mogen opteren voor een 7^e vak. Op andere scholen worden eisen gesteld aan het te volgen vak zelf. Staat de leerling daar einde jaar 3 minder dan een 7.0 voor op de eindlijst, dan vervalt de aanvraag van het 7^e vak. Ook zijn er scholen die de leerlingen wel de mogelijkheid bieden het 7^e vak drempelloos te kiezen, maar dit vak niet (kunnen) inroosteren, waardoor de leerling aangewezen is op zelfstudie. De kans om het vak en het examen met succes af te ronden en daarmee doorstroomrecht te verwerven, verkleint hierdoor. De vraag is of dit wettelijk is toegestaan? Er is immers in feite sprake van een vervroegde drempel die de doorstroom hindert.

Ook hier is door de formulering van de regelgeving ruis ontstaan in het werkveld. Daarom is onze vraag aan minister Wiersma het volgende:

Staan scholen in hun recht als zij eerder in de studieloopbaan van leerlingen drempels werpen waardoor de kans op het doorstroomrecht vervalt? En is er een minimale inspanningsverplichting van scholen om de leerlingen te begeleiden bij het gekozen 7^e vak als dit door roostertechnische of personele problemen niet klassikaal aangeboden kan worden?

Wij wachten de reactie van minister Wiersma af en hopen, namens het VO, dat er voor 1 mei antwoord komt op deze vragen, zodat decanen en doorstroomcommissies aan de slag kunnen met het waarborgen van een doorlopende leerlijn.