Eisen aan het loopbaandossier VO-MBO

1. Loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling
   De leerling is in staat zijn eigen loopbaanontwikkeling vorm te geven. Hij doet dat met een oriëntatie op een toekomstige opleiding en (loop)baan door middel van reflectie op het eigen handelen en reflectie op ervaringen”

C.1. De leerling heeft de vaardigheid de eigen loopbaan vorm te geven door op systematische wijze om te gaan met ‘loopbaancompetenties’:

1. Kwaliteitenreflectie (wat kan ik het best en hoe weet ik dat?)
2. Motievenreflectie (waar ga en sta ik voor en waarom dan?)
3. Werkexploratie (waar ben ik het meest op mijn plek en waarom daar?)
4. Loopbaansturing (hoe bereik ik mijn doel en waarom zo?)
5. Netwerken (wie kan mij helpen mijn doel te bereiken en waarom die mensen?)

C.2. De leerling maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk voor zichzelf en voor anderen doormiddel van een ‘loopbaandossier’.
In een loopbaandossier is opgenomen welke activiteiten zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen tot het ontwikkelen van de ‘loopbaancompetenties’. In het loopbaandossier worden bij de uitgevoerde activiteiten de volgende punten beschreven:

• • De beoogde doelen
  • De resultaten
  • De evaluaties en een conclusie
  • Welke vervolgactiviteiten gepland zijn op basis van de opgedane ervaringen en de daarbij horende conclusies.

In 2016 is de wettelijke regeling examenprogramma’s voortgezet onderwijs [3] aangepast. Hierin staat in deel B ook de eisen omschreven rondom het programma loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) en de invoering van het loopbaandossier. Hierin staat het volgende vermeld:

De vaardigheden worden niet in het centrale examen getoetst.

De leerling is in staat zijn eigen loopbaanontwikkeling vorm te geven. Hij doet dat met een oriëntatie op een toekomstige opleiding en (loop)baan door middel van reflectie op het eigen handelen en reflectie op ervaringen.

1. De leerling heeft de vaardigheid de eigen loopbaan vorm te geven door op systematische wijze om te gaan met ‘loopbaancompetenties’:

• Wat kan ik het best en hoe weet ik dat? [Kwaliteitenreflectie]
• Waar ga en sta ik voor en waarom dan? [Motievenreflectie]
• Waar ben ik het meest op mijn plek en waarom daar? [Werkexploratie]
• Hoe bereik ik mijn doel en waarom zo? [Loopbaansturing]
• Wie kan mij helpen mijn doel te bereiken en waarom die mensen? [Netwerken]

2. De leerling maakt zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk voor zichzelf en voor anderen door middel van een ‘loopbaandossier’.

In een loopbaandossier is opgenomen welke activiteiten zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen tot het ontwikkelen van de ‘loopbaancompetenties’. In het loopbaandossier wordt beschreven bij een aantal uitgevoerde activiteiten:

• • de beoogde doelen
  • de resultaten
  • de evaluatie en een conclusie
  • welke vervolgactiviteiten gepland zijn op basis van de opgedane ervaringen en de daarbij horende conclusies

Het doel van de wet is om de overstap van jongeren van het voortgezet onderwijs naar het mbo goed te laten verlopen en daarmee schooluitval tegen te gaan. Daarbij wordt de positie van de student versterkt. De wet omvat de volgende punten:

1. Leerlingen worden beter begeleid voor en tijdens de overstap van het voortgezet onderwijs naar het mbo.
2. Leerlingen moeten zich voor 1 april aanmelden om toelatingsrecht te hebben.
3. Een vroege aanmelddatum bevordert een weloverwogen opleidingskeuze en verkleint de kans op uitval.
4. Leerlingen hebben toelatingsrecht bij mbo-opleidingen op niveau 2, 3 of 4 voor studenten die aan de juiste vooropleidingseisen voldoen:
   1. de leerling moet zich wel op tijd inschrijven en deelnemen aan verplichte intakeactiviteiten;
   2. een mbo-opleiding kan een leerling alleen weigeren als er een beperkte opleidingscapaciteit is of in verband met het arbeidsmarktperspectief;
   3. verder kan de toelating ook geweigerd worden aan niet-kwalificatie plichtige studenten die al voor drie of meer opleidingen een negatief bindend studieadvies hebben gekregen of studenten die al zes verblijfsjaren in het mbo hebben gehad zonder een diploma te hebben behaald.
5. In het eerste jaar na inschrijving aan een mbo-opleiding krijgen studenten een bindend studieadvies:
   1. bij opleidingen die langer dan één jaar duren kan de mbo-instelling pas na negen maanden een negatief bindend studieadvies geven. Aan een negatief studieadvies moet een schriftelijke waarschuwing voorafgaan.

In deze wet wordt het loopbaandossier niet genoemd, maar wel het belang van een weloverwogen opleidingskeuze.  Het vmbo bereidt haar leerlingen hierop voor door middel van het programma rondom loopbaanontwikkeling en -begeleiding (LOB). Het loopbaandossier is het resultaat van dit LOB-programma. Door de invoering van de wet op toelating, gecombineerd met de wettelijke verankering van een weloverwogen opleidingskeuze in het vo en de opbouw van het loopbaandossier, vinden veel mbo-instellen het individuele intakegesprek overbodig. Dit gesprek wordt daarom steeds vaker vervangen door een kennismakingsgesprek. Het loopbaandossier speelt hierdoor naar verwachting, geen rol bij de kennismaking, maar dient als start van het LOB-programma op het mbo. Op die manier is het loopbaandossier de brug en de doorlopende leerlijn van de LOB-programma’s op het vmbo en mbo.

1. De leerling moet aantonen dat hij loopbaanvaardig is. Dit kan aan de hand van de vijf loopbaancompetenties. Het is niet wettelijk bepaalt hoeveel en hoe vaak de leerling aan een loopbaancompetentie moet werken. De verantwoordelijkheid ligt hiervoor bij de leerling zelf.
2. De leerling moet zijn eigen loopbaanontwikkeling inzichtelijk maken.
3. De leerling moet aangeven welke activiteiten zijn uitgevoerd die hebben bijgedragen tot het ontwikkelen van loopbaancompetenties.
4. De leerling moet bij elke keuzeactiviteit vier zaken benoemen;
   1. De beoogde doelen (Wat is je doel?)
   2. De resultaten (Wat heb je gedaan?)
   3. De evaluatie en een conclusie (Wat heb je ontdekt?)
   4. De vervolgactiviteiten (Wat ga je hiermee doen?)

• De minimale eis vanuit de wet is:
  “Het loopbaandossier is een dossier met ervaringen, op school en daarbuiten. De leerling geeft per ervaring aan wat hij gedaan heeft en wanneer. Verder wat hij ervan vond en welke conclusie hij daaraan verbindt”.
• De uitgebreidere eis in het examenprogramma van de vmbo-profielen t.a.v. het loopbaandossier.
• We geloven dat een goed ingebed loopbaandossier een grote meerwaarde heeft voor leerlingen op het vo en voor de overstap vo-mbo. Omdat het inzicht en overzicht biedt in de keuzeontwikkeling van de leerling en dienst capaciteit om te kiezen.
• We vinden het belangrijk dat leerlingen leren nadenken over hun eigen interesses, passies, kwaliteiten en talenten en zo geïnspireerd raken over hun eigen mogelijkheden.
• Onze wens is dat leerlingen kiezen wat ze leuk vinden, doen waar ze goed in zijn en gelukken worden van de stappen en keuzes die ze maken.
• Het opbouwen en bijhouden van een loopbaandossier, en deze aan het eind van elk jaar samenvatten in een showcase, draagt bij aan het loopbaan- en keuzevaardig worden en sluit daarbij aan op onze visie op LOB.

Vraag 1: Is de school verantwoordelijk is voor hebben van het loopbaandossier?

Na rondvraag bij het ministerie van OC&W is het antwoord JA.

• De school is verantwoordelijk voor het examenprogramma. Het loopbaandossier maakt hier een onderdeel van uit.
• Voor vmbo-tl leerlingen is het maken van een loopbaandossier verplicht. Dit loopbaandossier moet qua inhoud aan een aantal eisen voldoen (C1+C2)

Kanttekening:
De ‘vaardigheid om de eigen loopbaan vorm te geven’ wordt niet in het centrale examen getoetst. Scholen zijn vrij om hier eigen LOB-beleid op te maken. Een manier kan zijn om LOB in het PTA op te nemen.

Vraag 2: Maakt LOB onderdeel uit van de zak-/slaagregeling? En wat zijn de consequenties van een onvoldoende voor LOB?

LOB is als zodanig niet opgenomen in de slaag-zak regeling. Als LOB niet wordt gedaan (lees: er is geen dossier voorhanden) of met een onvoldoende wordt afgesloten kan een leerling echter niet slagen/diploma krijgen. Het voldoen aan de door de school gestelde eisen aan LOB is een harde eis voor het verkrijgen van een diploma. (vergelijk ook CKV/LO2).

Vraag 3: Is het loopbaandossier voor havo en vwo verplicht?

Nee, havo- en vwo-leerlingen zijn niet verplicht een loopbaandossier te hebben. Wel is het aan te raden, omdat het loopbaandossier ook goed is in te zetten bij de gesprekken rondom de studiekeuzecheck, matching en plaatsing.